Xây dựng Hệ sinh thái tận dụng các FTA - tạo đòn bẩy thúc đẩy xuất khẩu của ngành quế

Đó là chia sẻ của ông Ngô Chung Khanh – Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) tại Tọa đàm "Xây dựng hệ sinh thái cho ngành quế - Những vấn đề cần lưu ý" do Báo Công Thương tổ chức chiều 27/9 tại Hà Nội.

Xây dựng Hệ sinh thái tận dụng các FTA -  tối ưu hóa lợi ích FTA

Việc xây dựng Hệ sinh thái tận dụng các FTA giúp doanh nghiệp ngành quế tối ưu hóa lợi ích hiệp định thương mại tự do (FTA); trong đó, có Hiệp định EVFTA, Hiệp định UKVFTA, Hiệp định CPTPP rất cần thiết và cấp bách trong bối cảnh hiện nay khi những thị trường xuất khẩu liên tục thay đổi về quy định nhập khẩu.

Không những vậy, việc tham gia xây dựng Hệ sinh thái tận dụng các FTA còn tạo đòn bẩy, thúc đẩy phát triển và tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất, xuất khẩu của ngành quế.

Chia sẻ dưới góc độ cơ quan quản lý trong quá trình xây dựng hệ sinh thái các FTA, ông Ngô Chung Khanh cho hay, kế hoạch của Bộ Công Thương trước hết là phải xây dựng thành công mô hình, sau đó lấy ý kiến từ lãnh đạo các cấp, bộ, ban ngành, doanh nghiệp, người dân... Các ngành hàng lựa chọn xây dựng thí điểm mô hình hệ sinh thái FTA bao gồm da giày, dệt may, thủy sản, cà phê và quế.

Hiện nay, Bộ Công Thương tổ chức tọa đàm tại các tỉnh thành có thế mạnh về các nhóm ngành hàng trên ở cả 3 miền Bắc, miền Trung, miền Nam. Thông qua các tọa đàm, Bộ sẽ lấy ý kiến của người nông dân đến doanh nghiệp, cơ quan quản lý địa phương; trong đó, mời cơ quan quản lý Trung ương, các tổ chức có liên quan cùng thảo luận và sau đó Bộ Công Thương sẽ tổng hợp thành đề án và lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội một lần nữa rồi trình Chính phủ.

Qua đó, nếu được Chính phủ thông qua sẽ ra quyết định thành lập một hệ sinh thái; trong đó, xây dựng tổ công tác gồm đại diện các bộ, ngành, địa phương rồi thành lập cấu phần để thúc đẩy vận hành hệ sinh thái và xây dựng cơ sở vật chất cần thiết. Nếu thuận lợi, dự kiến tháng 9/2025 có thể bắt đầu triển khai vận hành thí điểm hệ sinh thái này.

Tuy nhiên, theo ông Ngô Chung Khanh, trong quá trình xây dựng hệ sinh thái phải có đầy đủ các cơ quan, ban ngành, và tất cả các chủ thể liên quan. Bởi, nếu chỉ có Bộ Công Thương sẽ không thể làm được. Do đó, Bộ Công Thương đã tổ chức nhiều chương trình, tọa đàm để lắng nghe, tham khảo và tiếp thu ý kiến từ các bộ, ngành, tỉnh thành, hiệp hội doanh nghiệp và người nông dân để từ đó tổng hợp được một bức tranh toàn cảnh, đa chiều. Đặc biệt, tập hợp đầy đủ nhất những thách thức và thuận lợi để từ đó có giải pháp giải quyết dứt điểm rào cản và xây dựng mô hình hệ sinh thái tận dụng các FTA thành công.

Địa phương phối hợp thực hiện khi Hệ sinh thái tận dụng FTA được thông qua

Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh (UKVFTA) có hiệu lực từ năm 2021. Kể từ khi có UKVFTA, nhiều mặt hàng nông sản Việt Nam có lợi thế cạnh tranh trên thị trường Anh so với các sản phẩm cùng loại có xuất xứ từ các nước chưa có FTA với Anh.

Thông qua Hiệp định, Anh cam kết xóa bỏ 85,6% số dòng thuế cho hàng hóa của Việt Nam ngay khi Hiệp định có hiệu lực (từ 1/1/2021), xóa bỏ đến 99,2% số dòng thuế từ 1/1/2027, và 0,8% số dòng thuế còn lại sẽ được hưởng hạn ngạch thuế quan (với thuế nhập khẩu trong hạn ngạch là 0%). Với các cam kết này, nhiều sản phẩm thế mạnh của Việt Nam như thủy sản, hoa quả, cà phê, gạo, dệt may, đồ gỗ, quế... có lợi thế khi tiếp cận thị trường Anh, đặc biệt khi dư địa của thị trường này vẫn còn rất lớn cho xuất khẩu của Việt Nam.

Theo ông Nguyễn Đình Chiến – Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Yên Bái, nhờ có sự quan tâm của Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các hiệp hội, Yên Bái đã có cơ hội xuất khẩu các sản phẩm chủ lực như quế. Tuy nhiên, giá trị của các sản phẩm này vẫn chưa được khai thác hết tiềm năng. Do đó, Sở Công Thương Yên Bái đề xuất Bộ Công Thương sớm đệ trình Chính phủ về hệ sinh thái tận dụng FTA để có thể nhanh chóng triển khai tại địa phương. Trong quá trình triển khai, chắc chắn sẽ có những vấn đề phát sinh, nhưng quan trọng là hệ sinh thái cần sớm đi vào vận hành để áp dụng và nâng cao giá trị của cây quế, nhất là trong lĩnh vực xuất khẩu.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng cần cung cấp thêm thông tin, giúp Sở Công Thương truyền tải thông tin đến người dân, doanh nghiệp và hợp tác xã để có thể tiếp cận đầy đủ và tránh các rủi ro tiềm ẩn.

Ông Nguyễn Đình Chiến cho rằng, khi hệ sinh thái được Chính phủ phê duyệt và Bộ Công Thương triển khai trên địa bàn tỉnh, Sở Công Thương Yên Bái với vai trò là cơ quan tham mưu cho UBND tỉnh sẽ đưa ra những chính sách và giải pháp cần thiết để phối hợp cùng Bộ Công Thương và doanh nghiệp trong việc lựa chọn chủ thể tham gia.

Cùng đó, lựa chọn các hộ gia đình và hợp tác xã có đủ năng lực. Tuy nhiên, để làm điều này trong một phạm vi lớn với diện tích trồng quế rộng rãi cần có các tiêu chí rõ ràng. Cụ thể, người nông dân phải có năng lực sản xuất, sở hữu diện tích trồng quế đủ lớn để cung cấp sản phẩm chất lượng. Hơn nữa, doanh nghiệp tham gia cũng cần có tiềm lực tài chính vững mạnh và các nguồn lực cần thiết để phối hợp với người dân. Sở Công Thương Yên Bái sẽ tham mưu và phối hợp chặt chẽ với các địa phương để hệ sinh thái này được vận hành một cách hiệu quả nhất.