Đẩy mạnh tiêu dùng bền vững: Tăng đầu tư cho công nghệ, thay đổi hành vi tiêu dùng

Công nghệ xanh tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, áp lực giảm phát thải và sử dụng tiết kiệm tài nguyên đặt ra nhiều yêu cầu mới đối với doanh nghiệp. Sản xuất xanh, tiêu dùng bền vững không còn là khẩu hiệu mà đã trở thành tiêu chí bắt buộc để doanh nghiệp tồn tại trên thị trường trong nước và quốc tế.

Theo các chuyên gia, việc đầu tư và ứng dụng công nghệ xanh chính là nền tảng quan trọng để doanh nghiệp tối ưu hoá quy trình sản xuất, giảm thiểu khí thải nhà kính, hạn chế rác thải nhựa và đồng thời minh bạch thông tin về sản phẩm. Đây là cơ sở để tạo niềm tin với người tiêu dùng, những người ngày càng ưu tiên lựa chọn các sản phẩm thân thiện với môi trường.

Liên quan tới vấn đề này, bà Nguyễn Quỳnh Anh, Phó Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, nhận định: “Tiêu chí xanh sẽ trở thành giấy thông hành cho doanh nghiệp Việt Nam. Nếu không chuyển đổi, doanh nghiệp có nguy cơ bị loại khỏi cuộc chơi. Sản phẩm đạt chứng nhận xanh, sử dụng bao bì thân thiện môi trường và minh bạch thông tin sẽ nắm lợi thế cạnh tranh lớn”.

Bà Nguyễn Quỳnh Anh, Phó Chủ tịch Uỷ ban Cạnh tranh quốc gia (Bộ Công Thương). Ảnh: Nam Nguyễn

Trên thực tế, hiện đã có nhiều doanh nghiệp tiên phong đầu tư công nghệ sản xuất sạch, sử dụng nguyên liệu tái chế, phát triển dây chuyền tiết kiệm năng lượng. Một số ngành hàng như dệt may, da giày, thực phẩm, đồ uống đã bắt đầu áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc để đáp ứng yêu cầu minh bạch từ người tiêu dùng trong và ngoài nước. 

Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Quỳnh Anh, phần lớn doanh nghiệp vừa và nhỏ đang gặp khó khăn khi chi phí đầu tư ban đầu quá cao, trong khi khả năng tiếp cận vốn vay xanh còn hạn chế. Do đó, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn, từ ưu đãi thuế, tín dụng xanh, cho đến hỗ trợ chuyển giao công nghệ phù hợp. 

Bên cạnh đó, cần xây dựng bộ tiêu chuẩn xanh thống nhất và rõ ràng để doanh nghiệp có căn cứ áp dụng, tránh tình trạng mỗi nơi một tiêu chí gây khó khăn cho sản xuất. Khi chi phí đầu tư được chia sẻ và hành lang pháp lý minh bạch, doanh nghiệp sẽ mạnh dạn chuyển đổi, từ đó tạo ra nguồn cung sản phẩm xanh đa dạng và giá cả hợp lý cho thị trường.

Thay đổi hành vi tiêu dùng, chìa khóa dẫn tới thành công

Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, nếu công nghệ xanh giúp doanh nghiệp tạo ra sản phẩm bền vững thì thay đổi hành vi của người tiêu dùng lại quyết định sự thành công của quá trình này. Một sản phẩm dù đạt tiêu chuẩn quốc tế nhưng sẽ khó tồn tại nếu người tiêu dùng không nhận biết, không tin tưởng hoặc chưa sẵn sàng thay đổi thói quen mua sắm.

Các khảo sát gần đây cho thấy, 73% người tiêu dùng ở đô thị Việt Nam tìm kiếm thông tin trực tuyến trước khi quyết định mua hàng. Đáng chú ý, 70% cho biết sẵn sàng chi trả cao hơn cho sản phẩm xanh nếu được cung cấp thông tin rõ ràng, minh bạch. Điều này cho thấy nhu cầu tiêu dùng có trách nhiệm đang gia tăng, song thách thức là làm thế nào để giúp người dân phân biệt được sản phẩm “xanh thật” với “xanh giả”.

Cần tăng cường truyền thông để thúc đẩy xu hướng sử dụng sản phẩm xanh của người tiêu dùng. Ảnh minh hoạ

Cũng theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, để thay đổi hành vi tiêu dùng đòi hỏi nhiều biện pháp đồng bộ. Trước hết là truyền thông, nâng cao nhận thức để mỗi người dân hiểu rằng lựa chọn của họ có tác động trực tiếp đến môi trường. Cùng với đó, việc phổ biến bộ tiêu chí xanh thống nhất, dễ hiểu sẽ giúp người dân phân biệt sản phẩm đạt chuẩn. Ngoài ra, các chính sách ưu đãi tài chính như giảm giá, hoàn tiền hoặc khuyến mại cho sản phẩm tiết kiệm năng lượng, bao bì tái chế cũng là động lực để người dân thay đổi thói quen mua sắm.

"Một khía cạnh quan trọng khác là tăng cường kiểm soát và xử lý vi phạm. Khi hành vi gắn nhãn giả, quảng cáo sai lệch bị công khai và xử lý nghiêm, người tiêu dùng sẽ yên tâm hơn khi chọn sản phẩm xanh chính thống. Vai trò của các tổ chức xã hội, báo chí và đặc biệt là các hội bảo vệ người tiêu dùng cần được phát huy để giám sát và phản ánh kịp thời", ông Nguyễn Mạnh Hùng nói thêm